In Trouw van 19 januari schrijft ecoloog (Universiteit Wageningen) Patrick Jansen over de afscheidsrede van hoogleraar Kees Bastmeijer. Die beschrijft hoe onze overheid omgaat met het natuurbeschermingsrecht. Er gelden ter bescherming van onze leefomgeving talloze wetten. Ook door de EU worden wetten gemaakt die Nederland moet uitvoeren. Maar bij de uitvoering en handhaving gaat het vaak mis. Het blijkt dat juist onze overheid, die ons moet beschermen, de saboteur van haar eigen natuurbeschermingswetten is. De gedachte is: in hoeverre zijn die wetten een belemmering voor de economie en hoe kunnen we dat voorkomen? Daar is ze bedreven in geworden. In Nederland verkeert van alle habitattypen maar liefst 89 % in slechte staat. Terwijl de overheid dient te zorgen voor een gezonde leefomgeving.

Bastmeijer gaf meer dan 60 voorbeelden van hoe de uitvoering, evaluatie, toezicht en handhaving werden gefrustreerd. Afzwakking van het beleid en wetten, slechte of zelfs geen uitvoering, belabberde controle, geitenpaadjes, uitvluchten en laksheid. Natuurbescherming wordt gezien als hindernis. Bij conferenties over natuur- en biotoopbescherming is Nederland positief en ambitieus. Maar zodra het op uitvoering aankomt, is zij alles weer vergeten. Ze maakt geen afspraken en legt niets (juridisch) vast. Bang voor de rechter. Maar (lichtpuntje..) nu gaat het Rijk een Ecologische Autoriteit instellen. Die gaat de verantwoordelijke ministers en ambtenaren eraan herinneren waarvoor die wetten ook alweer gemaakt zijn: het beschermen van leefomgeving en daarmee de samenleving.

Het geeft je een goed gevoel als je er ‘fris & fruitig’ uitziet. Daar is wel (niet bij iedereen, hoor!) wat voor nodig! De drogist en de supermarkt hebben enorme assortimenten cosmetica (toiletartikelen) in de verkoop. De meeste hiervan zitten in plastic potjes of flacons maar ook in spuitbussen. Glazen flesjes zijn in de badkamer een risico: als het op de tegels valt spatten de scherven alle kanten op. Daarom is plastic wel veiliger. Maar je moet wel een keus maken. Ook de keus of je zo’n product wel nodig hebt. Sommige producten bevatten oplosmiddelen bijv. aceton in remover, alcohol in geurtjes. Die zijn vluchtig en dragen bij aan luchtvervuiling. Ook het drijfgas in spuitbussen bevat soms deze middelen. Maar ook vaak gewoon lucht onder druk. Neem een pompflesje of roller. Luchtverfrissers zijn stankverdrijvers, maar meestal wordt de ene stank vervangen door de andere bedwelmende ‘bloemen’-geur. Die blauwe bolletjes die bij iedere spoelbeurt je WC weer fris, maar het oppervlaktewater minder fris maken. Dan beter een spuitflaconnetje… Of een raampje of deur openzetten. Heel effectief!

Veel mensen hebben een aversie tegen palmolie. Dat komt omdat de laatste 15 jaar de teelgronden voor de palm, die de olie produceert, met meer dan 10 miljoen hectare uitgebreid zijn. En dat ging grotendeels ten koste van natuur. Vooral in Indonesië en Maleisië zijn grote stukken tropisch oerwoud kaalgekapt voor de teelt. Met alle bomen en planten verdwenen ook die daar levende dieren, bijvoorbeeld de orang-oetan. De palmolie-palm brengt 4 tot 9 keer meer olie op dan andere olieplanten, zoals de zonnebloem en levert voor die tropische landen enorme opbrengsten op. Milieu Centraal (MC) heeft een hoofdstuk over palmolie op zijn website. Het blijkt dat voor de oliepalm weinig bestrijdingsmiddelen en kunstmest nodig zijn. Schadelijke knaagdieren worden bestreden, soms met gif, maar steeds vaker met uilen.

Sinds 2004 hebben maatschappelijke organisaties contact met de producenten gezocht en nu is er een keurmerk (RSPO). Dit zie je haast nooit op verpakkingen staan, omdat in de (vele!) palmoliehoudende producten deze olie maar één van de soms vele ingrediënten is. Volgens MC is in Nederland de palmolie voor 90% gecertificeerd. Niettemin zijn er nog steeds maatschappelijke problemen rond de productie van palmolie, maar op de gezondheid van milieu en natuur is heeft die productie weinig schadelijke gevolgen. Er is nog veel meer over palmolie te schrijven. Als je geïnteresseerd bent: www.milieucentraal.nl.